HACER HARLAK, MEHMET ESKİN
Neuropsychiatric Investigation - 2018;56(2):24-32
Amaç: Dini inançların kişilerin hayatın birçok yönüne ilişkin duygu düşünce ve davranışları üzerinde güçlü etkisi olduğu bilinmektedir. Burada dini yönelim ve dindarlığı ölçmek üzere ölçek geliştirilmesini ve oluşturulan ölçeklerin geçerlik ve güvenirliğinin daha ileri düzeyde incelenmesini amaçlayan iki çalışma sunulmaktadır. Yöntem: Birinci çalışmada dini yönelim ölçeğinin oluşturulması amacıyla madde havuzu oluşturulmuş ve bu havuzdan hakem değerlendirmelerine göre bazı maddeler elenmiştir. Dindarlık ölçeği için yazarlar tarafından Müslüman dindarlığı içeren maddeler oluşturulmuştur. Her iki ölçek Likert tipi olarak düzenlenmiş (Dini Yönelim Ölçeği, DYÖ ve Müslüman Dindarlık Ölçeği, MDÖ) ve sosyo-demografik soru formu ile birlikte üniversite öğrencilerinden oluşan bir örnekleme (n=493) uygulanmıştır. İkinci çalışmada DYÖ ve MDÖ’nün yanısıra Düşünme İhtiyacı Ölçeği, 1 Kontrol Odağı Ölçeği2 ve Sosyal Beğenirlik Ölçeğinin3 yer aldığı bir soru formu kullanılarak üniversite öğrencilerinden oluşan başka bir örneklemden (n=349) veri toplanmıştır. Bulgular: Birinci çalışma verilerine uygulanan faktör analizinin sonuçları DYÖ ve MDÖ’nün yapı geçerliğini desteklerken iç tutarlılık analizleri ölçeklerin güvenirliğinin yeterli düzeyde olduğunu göstermiştir. İkinci çalışmada DYÖ ve MDÖ’nin yapı geçerliğini destekleyen bulgular elde edilmiştir. Ayrıca test-tekrar test güvenirlik katsayıları da DYÖ’nün güvenilir bir ölçek olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç: Her iki çalışmanın sonuçları geliştirilen DYÖ ve MDÖ’nün güvenilir ve geçerli olduğu yönündedir. Bununla birlikte dini yönelimin sorgulama boyutuna ilişkin geliştirilmesi gereken yönler bulunduğu sonucuna varılmıştır. Her iki çalışmanın bulguları, dindarlık ile dini yönelim arasındaki ilişkiler ve bunların ele alınan diğer değişkenlerle ilişkileri konusunda önceki araştırmaların sonuçlarıyla karşılaştırılarak tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.
