MÜGE YILMAZ, CELAL ILGAZ, DENİZ ERDOĞAN, ÇİĞDEM ELMAS
Gazi Medical Journal - 2008;19(1):19-25
Amaç: Bu çalışmada, doğumdan sonra geç erişkin ve yaşlılık dönemine kadar farklı yaş gruplarında, olfaktör mukozada olaylanan yapısal değişimlerin elektron mikroskobik düzeyde araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, yeni doğan, 5 haftalık, 7 haftalık, 3 aylık, ve 1 yaşındaki dişi 15 adet Wistar-albino sıçan her grupta 3’er denek olacak şekilde gruplandırıldı. Alışılagelmiş elektron mikroskobik takip yöntemlerinden geçirilen dokulardan alınan yarı ince kesitler toluidine mavisi ile boyandıktan sonra fotoışık mikroskobunda değerlendirildi. İnce kesitler ise Carl Zeiss EM 900 ile değerlendirilip fotoğrafları çekildi. Bulgular: Olfaktör mukoza epitelyuminin, tüm gruplarda üç tip hücre kapsadığı belirlendi. Lamina propriya ise kan damarları, bağ dokusu lifleri, Bowman bezleri içeren gevşek bağ dokusu yapısındaydı. Yeni doğan ve gençlik döneminde olfaktör epitelde yapısal olarak bir değişim izlenmezken yaşlanma ile birlikte özellikle olfaktör reseptör hücrelerinin silyalarında olmak üzere, destek hücrelerinin mikrovilluslarında ve tüm mukozada belirgin yapısal dejenerasyon belirlendi. Ayrıca apoptotik hücrelerde de yaşla birlikte artış izlendi. Sonuç: Sonuç olarak yaşlılık organ, doku, hücre ve organellerin aktivitelerini yavaşlatan karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle olfaktor mukozada da yaşın ilerlemesine koşut dejeneratif değişimlerin ortaya çıkması doğaldır kanısına varılmıştır.
