MOHAMED ABD EL-AZİM HASHEM, NABELA IMAM EL-SHARKAWY
Turkish Journal of Hematology - 2009;26(4):181-189
AMAÇ: Mevcut çalışma farelerdeki bazı hemato-biyokimyasal, immun ve patolojik değişkenler üzerinde aşırı düşük frekansta elektromanyetik alanların (ELF-EMF) ve kurşun asetatın potansiyel etkilerini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem ve Gereçler: Toplam 90 dişi fare eşit sayıda altı gruba ayrıldı. 1. Grup kontrol olarak tutuldu, 2. Grup 30 gün boyunca 2 militesla (mT) yoğunlukta ve 50 Hz frekansta (4 saat/gün) EMF‘ye maruz bırakıldı, 3. ve 4. Gruplara 30 gün boyunca belirtilen sırayla oral olarak 1 ve 5 mg/kg BW dozlarda kurşun asetat verildi. Son 2 grup (5, 6) aynı süre boyunca EMF-kurşun kombinasyonuna maruz bırakıldı. YÖNTEMLER: Toplam 90 dişi fare eşit sayıda altı gruba ayrıldı. 1. Grup kontrol olarak tutuldu, 2. Grup 30 gün boyunca 2 militesla (mT) yoğunlukta ve 50 Hz frekansta (4 saat/gün) EMF‘ye maruz bırakıldı, 3. ve 4. Gruplara 30 gün boyunca belirtilen sırayla oral olarak 1 ve 5 mg/kg BW dozlarda kurşun asetat verildi. Son 2 grup (5, 6) aynı süre boyunca EMF-kurşun kombinasyonuna maruz bırakıldı. BULGULAR: EMF maruz kalım kontrol ile kıyaslandığında eritrosit‘lerde (p<0.001), lökosit‘lerde (p<0.01) ve trombositlerde (p<0.001) sayımlarında önemli bir düşüş görüldü. Ancak Pb asetatın oral tatbiki ile anemi ve lökopeni kaydedildi. Fagositoz yüzdesi ve fagositik indeksi 30 gün boyunca EMF‘ye maruz bırakılan farelerde önemli ölçüde (p<0.05) yükseldi fakat yüksek dozlarda kurşun verilenlerde düştü (p<0.01). Maruz bırakılmayan farelerle kıyaslandığında biyokimyasal parametrelerde (glukoz, enzimler ve protein profilleri) önemli değişiklik fark edildi. Kombine kurşun ve EMF tedavileri daha önceki bazı parametreler üzerinde antagonize edici etkiye sahipti, oysa EMF ile birlikte en yüksek dozda kurşun verilen fareler hemato-biyokimyasal ve patolojik bulguları şiddetlendirdi. SONUÇ: ELF-EMF ve Pb asetatın birlikte maruziyeti hemato-biyokimyasal ve immun parametrelerde gerçek ama tutarsız ağır değişiklikler üretti.
